Κάθε Ομάδα Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ) δημιουργείται μετά από ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο, 18 ωρών, πάνω στις αρχές και τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας. Εκτός Αθηνών τα σεμινάρια είναι συνήθως διήμερα. Το όνομά μιας ομάδας σχηματίζεται όταν δίπλα στο ΟΠΙ προστεθούν τα πρώτα ψηφία της περιοχής όπου δρα.
Η ίδρυση και η δράση των ΟΠΙ είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη συγκυρία της κρίσης. Η ίδρυση της πρώτης ΟΠΙ στην Αθήνα, της ΟΠΙΚ (Κυψέλη), συνέπεσε με το κίνημα «των πλατειών» (2011), αλλά και την σχεδόν ταυτόχρονη ύπαρξη μεγάλων κινημάτων εκτός Ελλάδος: Occupy Wall Street, Αραβική Άνοιξη. Η κοινωνική απήχηση που είχε η δημιουργία της ήταν εντυπωσιακή. Η ΟΠΙΑ (Αθήνα, 2013) ιδρύθηκε στον απόηχο των παραπάνω γεγονότων.
Το 2014, όταν τα μέτρα για τη «αντιμετώπιση» της κρίσης είχαν πλήξει σχεδόν το σύνολο του πληθυσμού της χώρας σχηματίστηκαν τέσσερεις ΟΠΙ: ΟΠΙΚΟ (Κολωνάκι), ΟΠΙΔΟΥ (Δουργούτι), ΟΠΙΝΙ (Νέα Ιωνία) και ΟΠΙΓΑ (Γαλάτσι). Άνθρωποι από διαφορετικές γειτονιές, που δεν γνωρίζονταν μεταξύ τους, πήραν την πρωτοβουλία -σχεδόν ταυτόχρονα- να δραστηριοποιηθούν με τη συλλογή προφορικών μαρτυριών, δηλαδή με την Ιστορία. Στο τέλος της χρονιάς οργανώθηκε μια συνάντηση αλληλογνωριμίας και συντονισμού όλων των ΟΠΙ.
Το 2015 ιδρύθηκε η ΕΟΜ-ΟΠΙ (Ερευνητική Ομάδα Μεταπολίτευσης) και η ΟΠΙΔΗΧ (Δήμος Χαλανδρίου) οι οποίες είχαν άμεση σχέση με έναν θεσμικό φορέα: το Πολιτικό της Νομικής του ΕΚΠΑ η πρώτη, το Δήμο Χαλανδρίου η δεύτερη. Τον Ιούνιο οι ΟΠΙ οργάνωσαν την τριήμερη Γιορτή Προφορικής Ιστορίας «Η πόλη αφηγείται», ενώ η κρίση καλά κρατούσε και η ‘νέα’ κυβέρνηση διαπραγματευόταν το μέλλον της χώρας με τους «εταίρους» που ήταν ταυτόχρονα και οι δανειστές της, με αποτέλεσμα ένα τρίτο Μνημόνιο. Στο τέλος του 2015 δημιουργήθηκε η ΟΠΙΚΑΡ (Καρέας) και στις αρχές του 2016 η ΟΠΙΧΟ-ΠΑ (Χολαργός – Παπάγου).
Η συμμετοχή στα σεμινάρια δεν ήταν πια τόσο πολυάριθμη: το 2012-14 με αποκλεισμούς συμμετείχαν περίπου 50, ενώ από το 2015 και μετά περίπου 30. Υπήρχαν όμως κάποιοι που διένυαν μεγάλες αποστάσεις για να τα παρακολουθήσουν. Το φθινόπωρο του 2016 ιδρύθηκαν δύο νέες ομάδες: μία μέσα στην πόλη, η ΟΠΙΜΕ-ΠΑ (Μετς – Παγκράτι) και μία βορειότερα, η ΟΠΙΒΡΙΛ (Βριλήσσια).
Στις αρχές του 2017 η ιστοσελίδα των ΟΠΙ έχει ήδη ετοιμαστεί. Διεξάγεται επίσης ένα σεμινάριο στο Μουσείο Γουναρόπουλου, στο Δήμο Ζωγράφου, και ιδρύεται η ΟΠΙΖΩ. Στη συνέχεια τη σκυτάλη παίρνει η επαρχία: την άνοιξη του 2017 ιδρύονται η ΟΠΙΝΑΝΚΑ (Ναύπλιο – Νέα Κίος – Άργος), η ΟΠΙΛΕΣ (Λέσβος) και το καλοκαίρι η ΟΠΙΛΕ (Λέρος). Η ΟΠΙΒΟ (Βόλος) και η ΟΠΙΚΑΣ (Καστοριά) που ήδη λειτουργούν αποφασίζουν να συμμετέχουν στο Συντονιστικό των ΟΠΙ. Τον Απρίλιο 2017 οι ΟΠΙ διοργάνωσαν την 2η Γιορτή Προφορικής Ιστορίας με θέμα “Διαδρομές, γιατί η ζωή είναι δρόμος” εφορμώντας για ακόμη μια φορά από τις διεργασίες και τους προβληματισμούς που υπάρχουν μέσα στην κοινωνία. Στα δύο σεμινάρια που γίνονται το φθινόπωρο του 2017, ένα στο Πνευματικό Κέντρο Κωνσταντινοπολιτών και ένα στο Πάντειο, δεν συμμετέχει μόνο η συλλογικότητα που πήρε την πρωτοβουλία για τη διοργάνωσή του, η ΟΠΙ-ΟΙΟΜΚΩ (Οικουμενική Ομοσπονδία Κων/λιτών) στο πρώτο και η ΟΠΙ-ΠΕΙΣ (Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας Παντείου Πανεπιστημίου) στο δεύτερο, αλλά και άλλες, μικρότερες. Το 2017 τελείωσε με τη δημιουργία της ΟΠΙΜΕ (Μεσσηνίας). Το σεμινάριο έγινε στην Καλαμάτα, 1-2 Δεκεμβρίου. Συνολικά το 2017 δημιουργήθηκαν επτά ΟΠΙ.
Το 2018 συνέβη κάτι πρωτόγνωρο. Το πρώτο τρίμηνο έγιναν έξι σεμινάρια για την προφορική ιστορία και δημιουργήθηκαν αντίστοιχες ΟΠΙ. Τρία από αυτά έγιναν εκτός Αθηνών: στη γειτονιά Αλέξανδρου Σβώλου, Θεσσαλονίκη 26-27 Ιανουαρίου, στην πόλη του Αγρινίου 9-10 Μαρτίου και στη Φλώρινα 23-24 Μαρτίου. Τα υπόλοιπα τρία, αρκετά διαφορετικά μεταξύ τους, έγιναν στην Αθήνα: το πρώτο αφορά την καταγραφή της δράσης του Μητροπολιτικού Κοινωνικού Ιατρείου Ελληνικού, το δεύτερο ένα project για το Φράγμα του Μαραθώνα που διεξάγεται από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Εργαζομένων ΕΥΔΑΠ και την ΕΥΔΑΠ και το τρίτο τον Δήμο Ν. Φιλαδέλφειας – Χαλκηδόνας, στο Μουσείο Φιλιώ Χαϊδεμένου. Μέχρι το τέλος του χρόνου είχαν γίνει άλλα έξι σεμινάρια και αντίστοιχες ΟΠΙ: όλες εκτός Αθηνών. Στη Θεσσαλονίκη η ΟΠΙ Επταπυργίου, τη Ν. Ιωνία του Βόλου η ΟΠΙΒΟ-Ίωνες, την Κομοτηνή, την Καρδίτσα, τα Γρεβενά και την Ξάνθη. Στο τέλος του χρόνου η Ομάδα Πλατφόρμα του Συντονιστικού των ΟΠΙ σε συνεργασία με την ΕΠΙ (Ένωση Προφορικής Ιστορίας) κατέθεσαν στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας (ΕΒΕ) πρόταση για τη δημιουργία ενός αρχείου προφορικών μαρτυριών, μετά από αίτημα του Διευθυντή της ΕΒΕ.
Το 2019 είναι η χρονιά που η προφορική ιστορία συνδέθηκε με την εκπαιδευτική πράξη. Δημιουργήθηκε ένα δίκτυο σχολείων στο 4ο ΠΕΚΕΣ που οι εκπαιδευτικοί επιμορφώθηκαν για τη χρήση της προφορικής ιστορίας στη σχολική τάξη και οργανώθηκε ένα εξαιρετικά επιτυχημένο Μαθητικό Συνέδριο (10-12 Μαΐου), το οποίο παρουσιάστηκε και στην Ελευσίνα (6-7/12) στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Οι κοινότητες στο Προσκήνιο». Εκπαιδευτικά σεμινάρια και αντίστοιχες ΟΠΙ δημιουργήθηκαν, στις αρχές του χρόνου, στο ΕΘνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης με θέμα το ιστορικό του κτιρίου Φιξ, τον Οκτώβριο στη Χαλκίδα, τον Πειραιά και τη Ρόδο, ενώ τελειώνοντας ο χρόνος στα Πετράλωνα και για πρώτη φορά σε ένα χωριό, στη Συκιά, στη Β. Πελοπόννησο. Έντονη ήταν η παρουσία των ΟΠΙ σε τηλεοπτικές εκπομπές αλλά και σε επιστημονικά συνέδρια. Το 2020 η πανδημία και η υποχρεωτική καραντίνα διαφοροποίησαν τους όρους της ζωής μας, αλλά και το τοπίο στην προφορική ιστορία. Η οργάνωση της 3ης Γιορτής Προφορικής Ιστορίας που είχε ξεκινήσει, σταμάτησε. Εκδόθηκε όμως ένα χρήσιμο εγχειρίδιο για την προφορική ιστορία στην εκπαίδευση, «Προφορική Ιστορία και Σχολικό Πρόγραμμα» και στην ιστοσελίδα των ΟΠΙ δημιουργήθηκε η νέα σελίδα «Προφορική Ιστορία στα Σχολεία», με πλούσιο υλικό. Εκδίδεται και από την Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Χαλανδρίου (ΟΠΙΔΗΧ) το βιβλίο «Η δεκαετία του 40 και οι Χαλανδραίοι»,που βασίζεται σε προφορικές μαρτυρίες και αναφέρεται στην κρίσιμη δεκαετία του 1940. Δημιουργήθηκε επίσης η ΟΠΙ COVID-19, η οποία μετά από ένα επιμορφωτικό σεμινάριο έκανε πάνω από 40 διαδικτυακές συνεντεύξεις. Μετά το τέλος της καραντίνας δεν συνέχισε τη δράση της. Το 2021 η πανδημία συνεχίστηκε. Η Ομάδα Συντονιστικού ΟΠΙ (Ο-ΣΥΝ-ΟΠΙ) που είχε οργανώσει το Μαθητικό Συνέδριο έκανε σεμινάρια σε εκπαιδευτικούς με μεγάλη επιτυχία (εδώ) και οι ΟΠΙ παρουσίασαν τη δεκάχρονη πορεία τους στις 17/2 (εδώ). Η δουλειά τους αναδείχτηκε και μέσα από το ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ-2: δείτε και εδώ. Το γεγονός ότι η ΕΠΙ έβαλε στη νέα ιστοσελίδα της τις ΟΠΙ κάτω από την «ομπρέλα» της, χωρίς να ερωτηθούν και παρόλο που δεν έχουν καμιά οργανωτική σχέση, πυροδότησε έντονες διαδικτυακές συζητήσεις. Υπήρξαν αρκετές αιτήσεις για σεμινάρια, οι περισσότερες όμως παραπέμφθηκαν για το φθινόπωρο. Το σεμινάριο με την ομάδα εθελοντών που οργανώνει εδώ και δέκα χρόνια φεστιβάλ στη Μάρπισσα της Πάρου έγινε διαδικτυακά. Στην Άνδρο όμως, τον Ιούνιο, έγινε με φυσική παρουσία και η ΟΠΙΑΝ ανέπτυξε σημαντική δράση στη διάρκεια του καλοκαιριού. Το φθινόπωρο ιδρύθηκε η ΟΠΙΚΑ-Τ, στην περιοχή Καλλιθέα – Τζιτζιφιές. Τον Οκτώβριο η πρωτοβουλία για την οργάνωση Διαλόγου για την Προφορική Ιστορία στέφτηκε με επιτυχία. Τον Νοέμβριο, όμως, το σεμινάριο για ίδρυση ΟΠΙ στην Ηλιούπολη διακόπηκε, λόγω της πανδημίας. Τον Δεκέμβριο ιδρύθηκε, με διαδικτυακό σεμινάριο η ΟΠΙ-ΜΙΠ, στην Κέρκυρα, στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο, με στόχο τη δημιουργία ενός Μουσείου.
Η αύξηση του αριθμού των ΟΠΙ και των ανθρώπων που συλλέγουν προφορικές μαρτυρίες αντικατοπτρίζει την ανάγκη της ελληνικής κοινωνίας να συνομιλήσει με το παρελθόν της, αλλά και τη δυναμική της προφορικής ιστορίας να κινητοποιεί ανθρώπους, να παράγει νέες ιδέες και να φωτίζει το μέλλον. Στη νέα ιστορική συγκυρία, η συλλογή προφορικών μαρτυριών αποτελεί τη βάση για την χαρτογράφηση του μέλλοντος.