Η Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Αθήνας (ΟΠΙΑ) συμμετείχε τον Οκτώβρη του 2017 σε δυο εκδηλώσεις, μία στα πλαίσια του Αθήνα Ελεύθερη και μία στον εορτασμό της 28ης στο Γαλάτσι αναδεικνύοντας και στις δύο το θέμα του oμαδικού τάφου στα Τουρκοβούνια.
Στο πλαίσιο των εκδηλώσεων «Αθήνα Ελεύθερη 2017», πήρε μέρος στη συζήτηση «Δημόσια Ιστορία και χώρος. Αθήνα: από τη λήθη στη μνήμη» που πραγματοποιήθηκε στις 23/10 στο Πάρκο Ελευθερίας/πρώην ΕΑΤ-ΕΣΑ, Κέντρο Τεχνών του Δήμου Αθηναίων.
Η εκδήλωση είχε στόχο ν’ αναδείξει τη σχέση της Ιστορίας με το Δημόσιο Χώρο. Να επισημάνει τα μεγάλα κενά που έχουμε στη διαχείριση της Μνήμης της Κατοχής και να θέσει το αίτημα για τη δημιουργία Κεντρικού Μουσείου Εθνικής Αντίστασης, το οποίο θα αναλάβει και τη δημιουργία ενός δικτύου μνημείων στην πόλη που θα «συνομιλούν» δημιουργικά με την κοινωνία.
Η ΟΠΙΑ παρουσίασε σαν παράδειγμα τη δουλειά της για τον ομαδικό τάφο στα Τουρκοβούνια (σύνορα Γαλατσίου-Ψυχικού), η οποία είχε σαν κίνητρο ν’ αποκατασταθεί η μνήμη των εκτελεσμένων και ν’ ανεγερθεί ένα κανονικό μνημείο που θα δικαιώνει τους νεκρούς και θα καλεί σ’ εγρήγορση τους ζωντανούς.
Υπογράμμισε πως οι Ομάδες Προφορικής Ιστορίας που δραστηριοποιούνται στις γειτονιές, κινητοποιούνται ακριβώς από την ανάγκη αποκατάστασης μιας ιστορικής συνέχειας που έχει διαρραγεί και επαναπροσδιορισμού των ταυτοτήτων σε σχέση με αυτήν. Ακριβώς γι’ αυτό μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση της μνήμης επιτόπου στο δημόσιο χώρο και μάλιστα σε άμεση διάδραση με τους σημερινούς κατοίκους-χρήστες-κοινωνούς του χώρου αυτού.
Στο πάνελ της εκδήλωσης ήταν:
Σταύρος Σταυρίδης, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ
Μενέλαος Χαραλαμπίδης, δρ. Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών
Κατερίνα Αρβανιτάκη, Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Αθήνας ΟΠΙΑ
Στο Γαλάτσι η εκδήλωση έγινε στις 25/10/17 στο Πολιτιστικό Κέντρο «Καμίνι». Στην παρουσίαση, εκτός από τα δύο μέλη της ομάδας μας, πήρε μέρος και μία από τις αφηγήτριες της ΟΠΙΑ, των οποίων οι μαρτυρίες συνέβαλαν στην ανασύνθεση του χρονικού που οδήγησε στην ομαδική εκτέλεση από τους Γερμανούς το Σεπτέμβρη του 1944. Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν και άλλοι συγγενείς των θυμάτων, καθώς και ο Μανώλης Γλέζος, ο οποίος επισήμανε ότι αυτό που έκανε η ΟΠΙΑ πρέπει να γίνει και για χιλιάδες άλλους νεκρούς που έδωσαν τη ζωή τους στα χρόνια της Κατοχής και παραμένουν άγνωστοι και ανώνυμοι μέχρι σήμερα.
Στις 24/10, με πρωτοβουλία του Δήμου Γαλατσίου, πραγματοποιήθηκε στο από καιρό εγκαταλειμμένο ομαδικό μνήμα τρισάγιο, με την παρουσία της 3ης τάξης του 5ου γυμνασίου Γαλατσίου, οι μαθητές και οι μαθήτριες του οποίου έκαναν το προσκλητήριο των νεκρών. Έγιναν τα αποκαλυπτήρια μαρμάρινης αναθηματικής στήλης με τα μέχρι σήμερα γνωστά ονόματα και κατατέθηκαν στεφάνια. Στη συνέχεια δύο από τις αφηγήτριες της έρευνας της ΟΠΙΑ – συγγενείς των θυμάτων, συνομίλησαν για αρκετή ώρα με τους μαθητές/μαθήτριες.
Η ΟΠΙΑ είναι περήφανη γιατί, χάρη στην προσπάθειά της, ξεπληρώνεται μετά από 73 χρόνια ένα μεγάλο χρέος, αποδίδεται ο σεβασμός και η ευγνωμοσύνη που οφείλουμε προς εκείνους που θυσιάστηκαν για τη Ζωή, για την Αξιοπρέπεια και για τη Λευτεριά, κι εκείνοι θ’ αναπαυτούν επιτέλους εν ειρήνη.