Η Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Αθήνας (ΟΠΙΑ) δημιουργήθηκε το 2013. Δεν δραστηριοποιείται σε μια συγκεκριμένη γειτονιά της πόλης αλλά παίρνει συνεντεύξεις από οποιονδήποτε ζει σε αυτήν. Δεν στοχεύει σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα. Τα μέλη της κάνουν συνεντεύξεις ζωής μέσα από τις οποίες προκύπτουν διάφορα θέματα που η ομάδα τα επεξεργάζεται κάθε φορά που παρίσταται ανάγκη.
Η ΟΠΙΑ συναντιέται τακτικά κάθε μήνα και συμμετέχει στο Συντονιστικό όργανο των ΟΠΙ.
Το 2015 συμμετείχε στην πρώτη Γιορτή Προφορικής Ιστορίας με πέντε ανακοινώσεις : 1) “Μικρό παιδί σαν ήμουνα και πήγαινα σχολείο” Η εκπαίδευση μέσα από τις συνεντεύξεις μας, 2) “… και γεννιέται η Αθήνα των πέντε εκατομμυρίων. Η χωροταξία των ανθρώπων και ο κόσμος της εργασίας” 3) “Αχ, νάταν η ζωή μας Σαββατόβραδο” Η ψυχαγωγία στην Αθήνα 1930-1970. 4) “Περάσαμε φτωχά πλην τρισευτυχισμένα παιδικά χρόνια” Το παιχνίδι στις γειτονιές της Αθήνας 5) Αφηγήσεις για τα “πολιτικά”: 1936-1974.
Την ίδια χρονιά πήρε μέρος στο συμπόσιο της Modern Greek Studies Association παρουσιάζοντας τον τρόπο δουλειάς της.
Επίσης στον εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς τον Οκτώβρη του 44, «Αθήνα Ελεύθερη» με παρουσίαση σχετικού υλικού.
Το 2016 οργάνωσε σεμινάριο για την εκπαίδευση νέων μελών τα οποία εντάχθηκαν στις ήδη υπάρχουσες ΟΠΙ.
Όλο αυτό το διάστημα μέλη της συμμετείχαν στα σεμινάρια που διοργανώθηκαν για τη δημιουργία των νέων ΟΠΙ στο Χαλάνδρι, στον Καρέα, στο Παγκράτι-Μετς, στα Βριλήσια, στο Χολαργό και στου Ζωγράφου παρουσιάζοντας τις θεματικές «Τα μετά τη συνέντευξη», «Masterlog» και «Η εμπειρία της συνέντευξης».
Στην εκπομπή του portokaliradio.gr «Μνήμες των ήχων» της 24.11.2016 παρουσίασε αποσπάσματα από συνεντεύξεις της με θέμα την αλληλεγγύη.
Το 2017 πήρε μέρος στη δεύτερη Γιορτή Προφορικής Ιστορίας με τρεις ανακοινώσεις που αφορούσαν τη δεκαετία 1940-50: «Μετακινήσεις με το ζόρι: διαδρομές δύο αφηγητών στα στρατόπεδα-φυλακές της Γερμανίας, 1943-45», «Είμαι από τα παιδάκια της Αθήνας: Ομαδικές μετακινήσεις παιδιών από την Αθήνα στην Πελοπόννησο 1942-45» και «Ομαδικός τάφος στα Τουρκοβούνια: ένα ταξίδι στο χώρο, το χρόνο και τη μνήμη». Επίσης συμμετείχε στην δια-ομαδική ανακοίνωση (με τη συνεργασία τριών ομάδων ΟΠΙΝΙ-ΟΠΙΔΗΧ και ΟΠΙΑ) με θέμα: “Τα σούρτα-φέρτα του έρωτα στην πρωτεύουσα 1940-1960”
Με θέμα τον ομαδικό τάφο στα Τουρκοβούνια η ΟΠΙΑ συμμετείχε επίσης στην εκδήλωση «Δημόσια Ιστορία και χώρος. Αθήνα: από τη λήθη στη μνήμη» στα πλαίσια των εορτασμών για την απελευθέρωση της Αθήνας «Αθήνα Ελεύθερη 2017», καθώς και στις εκδηλώσεις του Δήμου Γαλατσίου για την επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 2017. Παρουσίασε επίσης το ίδιο θέμα στην εκπομπή «Μνήμες των ήχων» της 2.11.17 στο portokaliradio.gr (link)
Το Νοέμβριο του 2018 πραγματοποίησε με μεγάλη επιτυχία ιστορικό περίπατο στο παλιό Γαλάτσι, με την παρουσία εκτός των άλλων και αφηγητών της ομάδας.
Κυρίως όμως, το 2018 και 2019 η ΟΠΙΑ ασχολήθηκε με την λήψη νέων συνεντεύξεων, και την επεξεργασία του αρχείου της (απομαγνητοφωνήσεις περιλήψεις, κλπ.) την παραχώρηση υλικού όπου της ζητήθηκε, την παρακολούθηση σεμιναρίων που οργανώθηκαν για τη βελτίωση των γνώσεων και των τεχνικών ικανοτήτων των μελών των ΟΠΙ επί του αντικειμένου της Προφορικής Ιστορίας όπως: το σεμινάριο του Ρόμπερτ Περκς (αποθήκευση/σώσιμο των προφορικών αρχείων), « τα 6 ερωτήματα» σεμινάριο από την Τασούλα Βερβενιώτη για την προσέγγιση και ανάλυση των συνεντεύξεων, σεμινάριο σχετικά με τη δημιουργία κοινού αρχείου των ΟΠΙ στο διαδίκτυο.
Το Φλεβάρη του 2020 οργάνωσε εκδήλωση με θέμα «Η προφορική ιστορία ως εκπαιδευτικό εργαλείο» σε συνεργασία με το 1ο ΠΕΚΕΣ και την παρουσία πολλών εκπαιδευτικών, ενώ, στις 26 Οκτώβρη 2020, σε συνεργασία με εκπαιδευτικό του 1ου Δημοτικού Σχολείου Γαλατσίου, συμμετείχε, παρουσιάζοντας αφηγήσεις για το Γαλάτσι της δεκαετίας του 40, σε περίπατο των μαθητών της τρίτης τάξης.
Στο αρχείο της ΟΠΙΑ συμπεριλαμβάνονται και οι 13 συνεντεύξεις της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας Γαλατσίου (ΟΠΙΓΑ) η οποία δεν λειτουργεί πια. Η Ομάδα διαθέτει πάνω από 100 αφηγήσεις ζωής οι οποίες μήνα με το μήνα αυξάνονται.
Μάθετε Περισσότερα
Η ΟΠΙΑ δημιουργήθηκε τον Ιούνιο του 2013, ύστερα από σεμινάριο για την προφορική ιστορία, στο πλαίσιο του προγράμματος «Δράσεις στη γειτονιά» που υλοποίησαν πολλοί συνεργαζόμενοι φορείς του Δήμου της Αθήνας.
Ως τώρα έχουμε ασχοληθεί με τους εξής τομείς: – τη λήψη συνεντεύξεων και την αρχειοθέτησή τους – τη γνωστοποίηση/δημοσιοποίηση του υλικού μας με διάφορους τρόπους – την ίδια την ομάδα μας, δηλαδή τις μεταξύ μας σχέσεις συνεργασίας και τον τρόπο δουλειάς μας.
Στο τέλος του 2020 έχουμε 103 συνεντεύξεις στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και 13 που μας παρέδωσε η ΟΠΙ Γαλατσίου, η οποία δεν λειτουργεί πια. Οι συνεντεύξεις μας είναι σε μεγάλο βαθμό απομαγνητοφωνημένες, ευρετηριασμένες και με πλήρεις τους φακέλους τους.
Στο ευρετήριό μας υπάρχουν οι εξής θεματικές:
- Πριν την Αθήνα: τόποι καταγωγής-γέννησης, καθημερινότητα στο χωριό
- Μετανάστευση-Προσφυγιά-Προσαρμογή /Πρόσφυγες Πόντιοι από Σοβιετική Ένωση, Πρόσφυγες 1922, Εσωτερική μετανάστευση
- Συνοικίες της Αθήνας: κτίρια, σπίτια, κοινωνική σύνθεση
- Σχέσεις και καθημερινότητα στην πόλη
- Γαλάτσι: γειτονιές, σχέσεις, κοινωνική σύνθεση, τοπική πολιτική
- Συνήθειες της καθημερινότητας/Οικογενειακή ζωή και σχέσεις/διατροφικές συνήθειες
- Σχέσεις των δύο φύλων/Η θέση της γυναίκας
- Εκπαίδευση
- Θρησκευτικότητα/Δόγματα, Εκκλησία, Κατηχητικό
- Ψυχαγωγία-Έθιμα
- Δημόσιοι εορτασμοί στην Αθήνα
- Παιχνίδια-Παραμύθια
- Άθληση
- Στρατιωτική θητεία
- Υγεία/Περίθαλψη/Πρόνοια
- Εργασία/Παλιά επαγγέλματα/Παιδική εργασία/Σύνταξη
- Αλληλεγγύη
- Διατροφικές συνήθειες
- Εμπειρίες πολέμου εκτός Ελλάδας
- Μεταξική δικτατορία
- Πόλεμος
- Κατοχή/Αντίσταση/Εμφύλιος/Μετεμφυλιακά & οι μνήμες τους
- Ο Εμφύλιος «μετά»: πολιτικές διώξεις
- Δικτατορία ’67-‘74
- Πελατειακές σχέσεις
- Μεταπολίτευση
- Κρίση
Σε κάθε θεματική έχουμε εντάξει τα σχετικά αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις μας. Έτσι μπορούμε να βρούμε εύκολα το υλικό που χρειαζόμαστε κάθε φορά συγκεντρωμένο, και να εξυπηρετήσουμε όχι μόνο τις ανάγκες της ομάδας, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο ερευνητή, πράγμα που έχει ήδη συμβεί.
Για να έχουμε ανά πάσα στιγμή πλήρη εικόνα της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το υλικό μας, διαμορφώσαμε το masterlog, δηλαδή έναν αναλυτικό κατάλογο στον οποίο φαίνονται τα στοιχεία των συνεντεύξεων και οι τυχόν ελλείψεις τους.
Τα ηχητικά και γραπτά αρχεία κάθε συνέντευξης συγκεντρώνονται σε σκληρό δίσκο μεγάλης χωρητικότητας, ενώ για περισσότερη εξασφάλιση της δουλειάς μας υπάρχει και δεύτερος σκληρός αντίγραφο του πρώτου.
Από το 2013 που λειτουργεί η ομάδα μας, συμμετείχαμε στις παρακάτω εκδηλώσεις παρουσιάζοντας μέρος του υλικού μας:
- Στο τριήμερο της πρώτης Γιορτής της Προφορικής Ιστορίας (12-13-14/6/15) στο οποίο, εκτός από τη διοργάνωση, συμμετείχαμε με πέντε εισηγήσεις.
- Στο συνέδριο της Modern Greek Studies Association (MGSA) που έγινε τον Οκτώβριο στην Ατλάντα των ΗΠΑ και στο οποίο συμμετείχαμε μέσω skype, παρουσιάζοντας την ομάδα μας και τη δράση της.
- Στον εορτασμό της απελευθέρωσης της Αθήνας από τους Γερμανούς τον Οκτώβρη του 44, «Αθήνα Ελεύθερη» με παρουσίαση σχετικού υλικού από τις συνεντεύξεις μας στην δημοτική Πινακοθήκη.
- Στις 24/11/2016 η εκπομπή «Μνήμες των Ήχων» στο διαδικτυακό «Πορτοκαλί» ραδιόφωνο της Αλληλεγγύης αφιερώθηκε στην Ομάδα μας και το υλικό της που σχετίζεται με την Αλληλεγγύη.
- Στη δεύτερη Γιορτή Προφορικής Ιστορίας (28, 29, 30/4/2017) με τρεις ανακοινώσεις
- Στις γιορτές για την απελευθέρωση της Αθήνας «Αθήνα Ελεύθερη 2017», στις εκδηλώσεις του Δήμου Γαλατσίου για την 28η Οκτωβρίου και στην εκπομπή «Μνήμες των ήχων» της 2.11.17 στο «Πορτοκαλί ραδιόφωνο της Αλληλεγγύης», με παρουσίαση της δουλειάς για τον Ομαδικό τάφο στα Τουρκοβούνια.
- Στις 4/11/2018 πραγματοποιήσαμε ιστορικό περίπατο στο Γαλάτσι
- Στις 5/2/2020 εκδήλωση σε συνεργασία με το 1ο ΠΕΚΕΣ με θέμα «Η προφορική ιστορία ως εκπαιδευτικό εργαλείο»
- Στις 26/10/2020 συμμετοχή στο σχολικό περίπατο τη 3ης τάξης του 1ου δημοτικού Γαλατσίου με αποσπάσματα από τις συνεντεύξεις μας για τη 10ετία του ’40.
Ξεκινήσαμε άγνωστοι μεταξύ μας, με κοινό το ενδιαφέρον για την προφορική ιστορία, ο καθένας από τη δική του αφετηρία. Οργανωθήκαμε ως ομάδα βάζοντας κάθε φορά κι από ένα στόχο για τον οποίο έπρεπε να συνεργαστούμε. Διαμορφώσαμε έτσι σιγά-σιγά ένα τρόπο δουλειάς, δηλαδή συναντιόμασταν μια φορά το μήνα σχεδόν, στο σπίτι της Τασούλας Βερβενιώτη, διαθέτοντας όλο το απόγευμα. Η φιλοξενία και προ παντός η μετάδοση της πολύτιμης εμπειρίας της στους νεώτερους ήταν αποφασιστικοί παράγοντες για το δέσιμο της ομάδας και την παραγωγή έργου. Γινόταν απολογισμός της δουλειάς μας, συζητήσεις για καλύτερη αφομοίωση του υλικού του σεμιναρίου, αντιμετώπιση των πρακτικών ζητημάτων όπως: η δημιουργία του googlegroups, οι θεματικές, οι υποομάδες, η επεξεργασία των συνεντεύξεων σ’ αυτές, η παρουσίαση θεματικών στην υπόλοιπη ομάδα. Αυτή η οργανωτική λειτουργία – εκτός από το ότι μας έκανε όλους γνώστες του υλικού και των πληροφορητών μας- μάς έφερε πιο κοντά, γνωριστήκαμε καλύτερα μεταξύ μας, δεθήκαμε. Στην ίδια κατεύθυνση λειτούργησε η διαδικασία της γιορτής καθώς και οι άλλες δράσεις που αναφέρονται στο εισαγωγικό της ιστοσελίδας μας.
Παρόλα αυτά η ζωή επηρεάζει με διάφορους τρόπους τις συλλογικές δραστηριότητες. Μετά τον Οκτώβριο του 2015 αρκετές αλλαγές έγιναν στο ανθρώπινο δυναμικό της ομάδας μας. Η Τασούλα σταμάτησε να συμμετέχει στις μηνιαίες συναντήσεις της ομάδας μας λόγω έλλειψης χρόνου, άλλα μέλη αποχώρησαν, περιόρισαν ή και «πάγωσαν» τη συμμετοχή τους για διάφορους λόγους. Τα σπουδαίο όμως είναι ότι άλλοι ωραίοι άνθρωποι ήρθαν στην ομάδα και την ενισχύουν ήδη με την παρουσία τους.
Στις 11-1-16 η ΟΠΙΑ, σε συνεργασία με την Τασούλα Βερβενιώτη που είχε την επιστημονική ευθύνη, οργάνωσε σεμινάριο στο οποίο συμμετείχαν 30 περίπου άτομα που είχαν δηλώσει ενδιαφέρον για την προφορική ιστορία στο τριήμερο της πρώτης Γιορτής. Το σεμινάριο ολοκληρώθηκε με επιτυχία στα μέσα Φεβρουαρίου (6 τρίωρα)
Με τα νέα μέλη, που θέλησαν να μπουν στην ομάδα μας μετά το σεμινάριο, προσπαθήσαμε να αξιοποιήσουμε την προηγούμενη πείρα μας ώστε να ενταχθούν ουσιαστικά και ομαλά. Πράγματι, οι “καινούργιοι” έκαναν νέες συνεντεύξεις αλλά και προπαντός απομαγνητοφώνησαν παλιότερες συνεντεύξεις του αρχείου μας, προσφέροντας αφενός σπουδαία υπηρεσία στην ομάδα, αποκτώντας αφ’ ετέρου επαφή με το υλικό και τους πληροφορητές της. Όσο για τη συμμετοχή της ΟΠΙΑ στη δεύτερη γιορτή της προφορικής ιστορίας (2017) , αυτή υπήρξε πραγματικό σχολείο για τα νέα μας μέλη καθώς ασχολήθηκαν πιο συστηματικά με τις συνεντεύξεις και συνεργάστηκαν πιο στενά με τα παλαιότερα μέλη στη διαμόρφωση των ανακοινώσεων και της παρουσίασής τους.
Είναι αλήθεια ότι η συνεργασία για έναν κοινό σκοπό συσφίγγει τις σχέσεις των ανθρώπων, έτσι ανάμεσά μας αναπτύχθηκε φιλία, κατανόηση και συμπαράσταση όπου και όποτε χρειαστεί.
Σταθερός στόχος της ομάδας είναι η συνεχής λήψη νέων συνεντεύξεων ζωής, και η περαιτέρω επεξεργασία και συστηματοποίηση του αρχείου μας ώστε να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από τρίτους (ερευνητές κλπ.).
Γι αυτό το σκοπό έχουμε ήδη δημιουργήσει 26 ως τώρα θεματικές – τους τίτλους μπορείτε να δείτε στο άρθρο της ιστοσελίδας μας, “Οι συνεντεύξεις μας”. Κάθε θεματική περιλαμβάνει αποσπάσματα από το σύνολο των συνεντεύξεών μας .
Ήδη έχουμε δώσει υλικό από τις συνεντεύξεις μας σε ερευνητές για τη δουλειά τους, αλλά και σε σχολεία (5ο Γαλατσίου) με παραχωρητήριο.
Επίσης έχουμε απευθυνθεί μέσω του Δήμου Γαλατσίου με επιστολή στα σχολεία για να τους παραχωρούμε υλικό για τις εργασίες τους.
Αυτή την περίοδο,εκτός των άλλων, ετοιμαζόμαστε να πάρουμε μέρος στην έρευνα για τους Έλληνες εγκλείστους στα στρατόπεδα του Άξονα στην κατοχή.