Κλωστοϋφαντουργεία στη Μεταπολίτευση
Καταρχήν να πω για το ‘76 που ήταν μια περίοδος ανάτασης για τις ελευθερίες τις εργατικές και τις συνδικαλιστικές μέσα στο χώρο δουλειάς.
Ας ξεκινήσω από την πρώτη εμπειρία που ήταν στα Κλωστήρια Αττικής,
ήταν μετά τη μεταπολίτευση και υπήρχε ένα άλλο πνεύμα και μια άλλη διάθεση από τους εργαζόμενους. Βέβαια αυτό από μόνο του δεν αναδεικνυότανε, αν δεν υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι να κινούν τις καταστάσεις. Όμως υπήρχε ένα πολύ καλό κλίμα με την έννοια ότι ο άλλος θεωρούσε ότι περάσαμε σε μια άλλη περίοδο που μπορούσε να έχει μια άλλη δυνατότητα έκφρασης κλπ.
Στο πρώτο εργοστάσιο, δηλαδή να το πω έτσι, που ήταν τα ΚΑ που ήταν από τις πιο καλές εμπειρίες που είχα από χώρο εργασίας, Εκεί έβλεπες πραγματικά πόσο διαφορετική ήταν η σχέση με τους προϊσταμένους και με τους συναδέλφους, διαφορετική ότι υπήρχε τρομερή αλληλεγγύη και συναδελφικότητα, η οποία, ένα χαρακτηριστικό που μπορείς να πεις είναι ότι, όταν αλλάζει το πολιτικό κλίμα αλλάζουν και πολλά πράγματα στο χώρο εργασίας. Δηλαδή, από τις κουβέντες και τη γνώση που μας δίναν οι άνθρωποι που ήταν μέσα εκεί που δουλεύανε χρόνια, γιατί η κλωστοϋφαντουργία είχε το χαρακτηριστικό ότι οι άνθρωποι δουλεύανε πολλά χρόνια, δεν ήταν προσωπικό που άλλαζε κάθε μήνα ή κάθε χρόνο, ήταν κύρια χώροι που δουλεύανε οικογένειες.
Με την εσωτερική μετανάστευση ήρθαν οικογένειες ολόκληρες, οι οποίες πιάνανε όλοι μαζί δουλειά. Μάνα, πατέρας, παιδί, εγγόνι, δηλαδή μπορεί να έφτανε μέχρι και εγγόνι η εργασία μέσα στο χώρο και οι ίδιοι το λέγανε ότι το κλίμα ήταν διαφορετικό.
Εργατική αλληλεγγύη
Φανταστείτε ότι εγώ επειδή σπούδαζα και οι εργάτες επειδή έχουν μια αυτή… πολλές φορές δεν με αφήναν να δουλέψω, όταν βλέπαν ότι ήμουν κουρασμένη, όταν ήξεραν ότι έχω διαγωνίσματα. Μου κρατάγαν τις μηχανές και με βάζαν μέσα σ΄ ένα κουτί, το λέω έτσι χαρακτηριστικά, γιατί το θυμάμαι, σ΄ ένα κουτί με μπαμπάκι και μου λέγανε «πάρε το βιβλίο διάβαζε κι άμα θες και κοιμήσου, κι όταν θα ΄ναι ο προϊστάμενος, θα σε βγάλουμε για να σε δει ότι δουλεύεις.
Εργάτες και προϊστάμενοι
Λοιπόν, οι προϊστάμενοι εκείνη την περίοδο δεν ήταν τόσο αυταρχικοί, λέω τώρα για τις περιόδους, γιατί άλλαζε το κλίμα ανάλογα και με την πολιτική συνολικότερη κατάσταση, λοιπόν, ήταν πιο μαζεμένοι, να το πούμε απλά
εκείνη την περίοδο. Όμως δε σημαίνει ότι δεν υπήρχε τρομοκρατία και φόβος έτσι; Υπήρχε και απολύσεις γίνονταν και διάφορα άλλα πράγματα.
Εκεί, ας πούμε, επειδή είχαμε πιάσει αρκετοί φοιτητές μέσα ήταν κι ένας παλιός αντιστασιακός, ο μπάρμπα-Γιώργος, ο οποίος ήταν από τους τελευταίους που είχαν βγει τότε, σας το λέω αυτό σαν ιστορικό, γιατί είχαμε διαμορφώσει μια κατάσταση και ήταν απ’ τα μεγαλύτερα εργοστάσια στη Νέα Ιωνία, μετά την Πειραϊκή Πατραϊκή ήταν αυτό, είχε 1500 εργαζόμενους τα ΚΑ. Ήταν κι ένας παλιός αντιστασιακός που είχε φοβερή εκτίμηση από τον κόσμο, ρε παιδί μου, ότι είχε βγει από τη φυλακή απ΄ τους τελευταίους, μαζί με τον Μαυρουδόγλου είχε βγει για την ακρίβεια.
Όλοι μαζί όταν κάναμε διάλειμμα το βράδυ ήταν σα να κάναμε συνέλευση κάθε μέρα και συζητούσαμε τι γινότανε, πολιτική συζήτηση που ανακατευότανε ακόμη κι ο προϊστάμενος που βέβαια η αντιμετώπισή του από τους εργαζόμενους ήταν από τη μια μεριά εγώ και οι άλλοι άνθρωποι, ο μπάρμπα Γιώργος, η Βαγγελίτσα, μια άλλη κοπέλα, μια ψυχολόγος που σπούδαζε και δούλευε – τότε ήταν χαρακτηριστικό ότι δούλευαν πάρα πολλοί φοιτητές στα εργοστάσια, για την εξασφάλιση της επιβίωσής τους έτσι;- και μας έλεγε «κι εγώ μαζί σας είμαι» και εμείς του λέγαμε «δεν είσαι από δω, είσαι από την άλλα μεριά» κι αυτό γινόταν κατά κόρον, κάθε βράδυ ας πούμε, γιατί το βράδυ μαζευόμασταν για να φάμε στην τραπεζαρία.
Κλαδικό/επιχειρησιακό σωματείο – Ένα ανεξίτηλο σύνθημα
Στα περισσότερα εργοστάσια υπήρχαν εργοδοτικά σωματεία. Επί χούντας… επειδή ο συνδικαλισμός στα κλωστοϋφαντουργεία υπήρχε χρόνια ακόμα και στην αντίσταση, να σας πω την ιστορία με τα Κλωστήρια Αττικής, μέχρι πριν από χρόνια απ έξω υπήρχε ένα σύνθημα που ήταν γραμμένο ανεξίτηλα και δεν έσβηνε, γιατί το εργοστάσιο αυτό ήταν φτιαγμένο με τη μορφή των αγγλικών εργοστασίων, όπως τα περισσότερα κλωστοϋφαντουργεία, που ήταν με τα τούβλα τα εξωτερικά, και το 1942 όταν έγινε η απεργία ενάντια στην επιστράτευση από τους Γερμανούς, οι κλωστοϋφαντουργοί είχαν παίξει καθοριστικό ρόλο και είχαν γράψει ένα σύνθημα το οποίο, απ΄ ό,τι μας είπε η Βενετσανοπούλου, η οποία ήταν κλωστοϋφαντουργίνα, παλιά, αντιστασιακιά [και εκ των ιδρυτών του σωματείου κλωστοϋφαντουργών στην περιοχή] και έχει πεθάνει πρόσφατα, λοιπόν, τότε όταν θέλανε να γράψουν ένα σύνθημα για να μη μπορεί να σβηστεί, επειδή δεν ήταν βαμμένα τα εργοστάσια ούτε με σοβάδες, ήταν με αυτή τη μορφή, στη μπογιά ρίχνανε κόλα μέσα και αυτό πόρωνε μέσα στα τούβλα κι όσο και να το τρίβανε δεν έβγαινε και αυτό το σύνθημα ήταν απ’ το 42 σ’ αυτό το εργοστάσιο μέχρι που το πήρανε τα lidl και τα jumbo και το φτιάξανε μ΄ αυτή τη μορφή και το σοβατίσανε και το βάψανε για να εξαφανιστεί το συγκεκριμένο σύνθημα.